Γνωρίζεις ότι πολλά από τα παιχνίδια που παίζεις με τους φίλους σου παίζονταν και στην αρχαία Ελλάδα;
Κουδουνίστρες, κούκλες και μικρογραφίες αγγείων, παιχνίδια με ρόδες, ζωάκια από πηλό, αστράγαλοι, αλλά και ξύλινα αλογάκια, μπάλες και άλλα πολλά διασκέδαζαν τα παιδιά τις ώρες που έμεναν στο σπίτι.
Αγαπημένα παιχνίδια ήταν και τα ομαδικά, το κρυφτό, η τυφλόμυγα, τα αγαλματάκια ακούνητα, το κουτσό, αλλά και οι γρίφοι και τα αινίγματα. Μπορείς κι εσύ στον ελεύθερο χρόνο σου να παίξεις με τα αδέλφια σου ή και με τους φίλους σου ή και να φτιάξεις τα δικά σου παιχνίδια.
ΠΑΙΖΟΝΤΑΣ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΑΔΑ
Το παιχνίδι, διαχρονικά, έχει τη δική του θέση στην καθημερινή ζωή, τόσο των παιδιών όσο και των ενηλίκων. Πολλά από τα παιχνίδια που παίζονται σήμερα, όπως οι κούκλες, το γιο-γιο, η μπάλα, τα κότσια, η τυφλόμυγα, το κουτσό, το κρυφτό και τα αγάλματα, θυμίζουν πολύ τα παιχνίδια των αρχαίων· μόνο οι ονομασίες αλλάζουν.
Τα κείμενα των αρχαίων συγγραφέων, οι παραστάσεις των πήλινων αγγείων, τα ανάγλυφα και τα ειδώλια, καθώς και τα παιχνίδια που έχουν βρεθεί, αποτελούν πολύτιμες πηγές που μας επιτρέπουν να μάθουμε ποια ήταν τα αρχαία παιχνίδια και πώς παίζονταν, και να κατανοήσουμε την εκπαιδευτική και ψυχαγωγική τους αξία.
ΤΑ ΠΡΩΤΑ ΠΑΙΧΝΙΔΙΑ
Τα πρώτα παιχνίδια που συνδέονται με τη βρεφική ηλικία των παιδιών είναι, μεταξύ άλλων, οι κουδουνίστρες ή σείστρα και τα κουδουνάκια. Οι κουδουνίστρες, διαφορετικά πλαταγόνες ή πλαταγές, κατασκευάζονταν από πηλό ή μέταλλο, καμιά φορά και από ξύλο, και περιείχαν πετραδάκια ή σπόρους. Ο έντονος ήχος που έκαναν, ηρεμούσε και διασκέδαζε τα μωρά και, επιπλέον, οι αρχαίοι πίστευαν ότι μπορούσε να απομακρύνει τα κακά πνεύματα που παραμόνευαν γύρω από την κούνια των μωρών.
Ο Πολυδεύκης, Έλληνας ρήτορας και λεξικογράφος, γράφει τον 2ο αι. μ.Χ. ότι οι τροφοί με την κουδουνίστρα παρήγαν έναν ήχο μονότονο κι έτσι κατόρθωναν να ηρεμούν τα βρέφη (Ονομαστικόν, ΙΧ, 127).
ΑΘΥΡΜΑΤΑ
Από πολύ μικρή ηλικία, τα παιδιά έπαιζαν και με άλλα αγαπημένα παιχνίδια, όπως οι συρίκτρες (σφυρίκτρες), τα αμαξάκια και τα πήλινα ομοιώματα ζώων. Μεγαλώνοντας σε ηλικία, τα παιδιά είχαν την ανάγκη της παρέας και των ομαδικών παιχνιδιών, καθώς η διαδικασία του παιχνιδιού ήταν και μία μορφή κοινωνικοποίησης για τα παιδιά. Τα παιδιά στα αρχαία χρόνια έπαιζαν επίσης με παιχνίδια, όπως ζωάκια, που ήταν κατασκευασμένα από διάφορα υλικά, όπως πηλό, ξύλο κ.ά.
ΔΗΜΙΟΥΡΓΗΣΕ ΚΑΙ ΕΣΥ ΤΟ ΔΙΚΟ ΣΟΥ ΞΕΧΩΡΙΣΤΟ ΠΑΙΧΝΙΔΙ ΦΤΙΑΧΝΟΝΤΑΣ ΤΟ ΑΓΑΠΗΜΕΝΟ ΣΟΥ ΖΩΑΚΙ!
Κατέβασε το παιχνίδι!
ΚΑΛΑΜΟΝ ΕΠΙΒΑΙΝΕΙΝ (ΤΟ ΑΛΟΓΑΚΙ)
Το αλογάκι, που παίζουν και σήμερα τα παιδιά καβαλώντας ένα καλάμι, έχει και αυτό τις ρίζες του στα αρχαία χρόνια. Από τις φιλολογικές μαρτυρίες γνωρίζουμε ότι ονομαζόταν «κάλαμον επιβαίνειν». Το μόνο που χρειαζόταν ήταν ένα μακρύ κοντάρι ή καλάμι, ένα μικρό μαστίγιο και πολλή φαντασία.
Μπορείς να χρησιμοποιήσεις ένα ραβδί ή ένα ξύλο σκούπας. Μετάτρεψέ το σε αλογάκι, βάζοντας στην μία άκρη ένα αυτοσχέδιο κεφάλι αλόγου, ή σε αμαξάκι, βάζοντας μία ρόδα ή ένα άλλο αντικείμενο που να θυμίζει τροχό.
κατέβασε την κάρτα Κατέβασε το παιχνίδι!
ΠΛΑΓΓΟΝΕΣ (ΚΟΥΚΛΕΣ)
Aνάμεσα στα αγαπημένα παιχνίδια των κοριτσιών, οι κούκλες, οι πλαγγόνες ή νευρόσπαστα, είχαν ξεχωριστή θέση. Ήταν κατασκευασμένες από διάφορα υλικά, από πηλό, ξύλο, ύφασμα, ελεφαντοστό κ.ά. Οι περισσότερες πήλινες κούκλες που σώζονται μέχρι τις μέρες μας είναι αρθρωτές, με κινητά χέρια και πόδια, προσαρμοσμένα στο σώμα με σύρμα ή νήμα, έτσι ώστε να κινούνται ελεύθερα.
Αντίγραφα επίπλων, καρεκλίτσες, κρεβάτια, αλλά και μικρογραφίες αγγείων, παπούτσια και άλλα εξαρτήμα- τα έκαναν το παιχνίδι με τις κούκλες πιο διασκεδαστικό και συγχρόνως διδακτικό, μια και τα κορίτσια, παίζοντας, αντέγραφαν τον κόσμο των μεγάλων. Ο Παυσανίας στις περιηγήσεις του γράφει ότι «ανάμεσα στους θησαυρούς στο Ιερό της Ήρας στην Ολυμπία είδε και ένα κρεβατάκι, παιχνίδι της Ιπποδάμειας» (Παυ- σανίας, V, 20, II). Πολλά κοριτσίστικα παιχνίδια, κούκλες, μπάλες, αστράγαλοι, αλλά και άλλα αντικείμενα, συνυφασμένα με τα παιδικά χρόνια, έχουν βρεθεί σε Ιερά ως αφιερώματα από τα κορίτσια τις παραμονές του γάμου τους, όπως αναφέρεται και στο επίγραμμα της Τιμαρέτης στην Παλατινή Ανθολογία (VI, 280).
Χρησιμοποιώντας υλικά που υπάρχουν στο σπίτι μπορείς κι εσύ να φτιάξεις μία κούκλα. Τα υλικά που θα χρειαστείς είναι ύφασμα, βαμβάκι, κουμπιά, νήματακαι κλωστές, ξυλάκια, κόλλες και χρώματα. Κατασκεύασε μία χάρτινη κούκλα με κινητά χέρια και πόδια, τα οποία μπορείς να προσαρμόσεις στο υπόλοιπο σώμα με κλωστή ή δίκαρφα. Κόλλησε στις παλάμες και στα πέλματα κλωστή ή ξυλάκια, και παίξεμε τους φίλους σου θέατρο σκιών.
Κατέβασε το παιχνίδι!
ΟΙ ΑΣΤΡΑΓΑΛΟΙ (ΤΑ ΚΟΤΣΙΑ)
Ο αστραγαλισμός ή το «αστραγαλίζειν», τα παιχνίδια δηλαδή με τους αστραγάλους, ήταν από τα πιο αγαπημένα των παιδιών αλλά και των ενηλίκων. Η ονομασία του παιχνιδιού προέρχεται από τα κόκαλα των αρθρώσεων ανάμεσα στην κνήμη και στη φτέρνα διαφόρων ζώων, αλλά κυρίως προβάτων και κατσικιών.
Στην αρχαία Ελλάδα ο αστραγαλισμός ήταν κυρίως παιχνίδι για κορίτσια που παιζόταν με πολλούς τρόπους. Ο πιο συνηθισμένος ήταν να ρίχνουν τέσσερις αστραγάλους και να παρατηρούν την όψη που έδειχνε ο καθένας. Κάθε πλευρά του αστραγάλου είχε ιδιαίτερη σημασία και διαφορετική ονομασία, όπως κώος, χίος, ύπτιος, πρανής. Σημασία στο παιχνίδι είχε η πλευρά που ακουμπούσε στο έδαφος και η βαθμολογία ήταν ανάλογη.
Οι αστράγαλοι μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν και σε άλλα παιχνίδια δεξιοτεχνίας που απευθύνονταν σε παιδιά μικρότερης ηλικίας, αλλά και σε τυχερά παιχνίδια, κυρίως από τα ρωμαϊκά χρόνια και εξής, όπου οι αστράγαλοι αντικαθιστούσαν τα ζάρια (τους κύβους). Στα παιχνίδια δεξιοτεχνίας οι αστράγαλοι μπορούσαν να αντικατασταθούν από βότσαλα, καρύδια ή αμύγδαλα. Από τα παιχνίδια δεξιοτεχνίας που έπαιζαν τα μικρότερα παιδιά τα πιο γνωστά είναι ο αρτιασμός, το «εις ώμιλλαν», η τρόπα και τα πεντέλιθα. Οι κανόνες τους έχουν καταγραφεί από τον Πολυδεύκη στο Ονομαστικόν.
Κατέβασε την κάρτα Κατέβασε το παιχνίδι!
ΤΟ ΕΝΔΥΜΑ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΑΔΑ
Έχεις σκεφτεί ποτέ πως ντύνονταν οι άνθρωποι στην αρχαία Ελλάδα;
Τί φορούσαν οι άντρες; Οι γυναίκες; Τα παιδιά φορούσαν τα ίδια ρούχα με τους μεγάλους; Τα ρούχα τους τα αγόραζαν έτοιμα ή τα έφτιαχναν μόνοι τους;
Για να μάθεις για όλα τα παραπάνω αλλά και να φτιάξεις τα δικά σου ρούχα όπως στην αρχαία Ελλάδα «κατέβασε» το βιβλίο με τις πληροφορίες και τις δραστηριότητες.
Φτιάχνουμε κοσμήματα, κορδέλες, ζώνες, καπέλα και ενδύματα με απλά υλικά
Μήπως βαρεθήκατε να είστε κάθε μέρα ντυμένοι με φόρμες ή με τα ίδια ρούχα; Βρείτε στο σπίτι απλά υλικά και.. ντυθείτε όπως οι αρχαίοι Έλληνες.
ΚΟΣΜΗΜΑΤΑ
Τι κοσμήματα φορούσαν
Οι γυναίκες συμπλήρωναν το ντύσιμό τους με κοσμήματα, όπως ενώτια, βραχιόλια, περιδέραια και δαχτυλίδια από χαλκό, άργυρο, χρυσό και άλλα υλικά. Τις ζεστές μέρες του χρόνου χρησιμοποιούσαν ριπίδια –βεντάλιες– για να κάνουν αέρα.
Τα κοσμήματά τους τα φύλαγαν μέσα σε κοσμηματοθήκες, τις λεγόμενες πυξίδες, ενώ τα αρώματά τους σε αρωματοδοχεία. Όπως και σήμερα, οι γυναίκες χρησιμοποιούσαν καλλυντικά, όπως πούδρες, βαφές για τα μαλλιά κ.ά. που ονομάζονταν ψιμύθια. Τέλος, απαραίτητο εξάρτημα καλλωπισμού ήταν και οι χάλκινοι καθρέφτες.
Φτιάξε τα δικά σου κοσμήματα!
Κατέβασε το βιβλίο για τα κοσμήματα!
ΠΩΣ ΧΤΕΝΙΖΑΝ ΤΑ ΜΑΛΛΙΑ ΤΟΥΣ
Άνδρες και γυναίκες στην αρχαία Ελλάδα χτένιζαν και στόλιζαν τα μαλλιά τους με διάφορους τρόπους. Οι άνδρες φορούσαν ταινίες και οι γυναίκες ταινίες, αλλά και διάφορους κεφαλόδεσμους. Όταν έβγαιναν από το σπίτι, για να μην καούν από τον ήλιο, φορούσαν καπέλα, τα σκιάδια όπως τα έλεγαν.
Βρείτε στο σπίτι κορδέλες, κορδόνια από παπούτσια, φουλάρια ή μαντήλια. Μπορείτε ακόμα και να κόψετε κορδέλες από λευκά ή χρωματιστά χαρτιά. Δέστε τα στο κεφάλι σας, όπως οι αρχαίοι Έλληνες. Κατέβασε το βιβλίο για το χτένισμα!
ΦΤΙΑΧΝΟΥΜΕ ΜΟΝΟΙ ΜΑΣ ΤΑ ΕΝΔΥΜΑΤΑ
Φτιάχνουμε μόνοι μας τα ενδύματα και ντυνόμαστε!
Για να ντυθείτε χρειαστείτε ένα κομμάτι ύφασμα, τετράγωνο ή ορθογώνιο, κορδέλα για ζώνη και παραμάνες. Το ύφασμα θα μπορούσε να είναι και ένα σεντόνι. Τυλίξτε το ύφασμα γύρω από το σώμα σας και με την κορδέλα και τις παραμάνες διαμορφώστε τον αγαπημένο σας τύπο ενδύματος, ανδρικό ή γυναικείο. Πάνω από το ένδυμα τυλιχτείτε με ένα ιμάτιο χρησιμοποιώντας ένα στενό κομμάτι από ύφασμα, όπως ένα φουλάρι ή ένα κασκόλ.
* Ένας μόνο τύπος ενδύματος έχει κουμπιά, ο γυναικείος και ο ανδρικός χιτώνας ή χιτωνίσκος και είναι ραμμένος στη μία πλευρά. Αν θέλετε να φτιάξετε χιτώνα ζητήστε τη βοήθεια ενός ενήλικα. Κατέβασε το παιχνίδι
