1. Αυτό που κάνουμε αυτή τη στιγμή είναι μια τεράστια προσπάθεια ανθρώπων και θεσμών, από πάνω μέχρι κάτω, να κρατήσουμε το σχολείο ζωντανό, για την ακρίβεια να κρατήσουμε τη σχέση με τους μαθητές μας ζωντανή, για την ακρίβεια να στηρίξουμε ένα είδος θεσμικής, εκπαιδευτικής και ψυχολογικής κανονικότητας των έγκλειστων παιδιών μέσα στο ακατανόητο για τα περισσότερα περιβάλλον που προέκυψε. Κι αυτό είναι τόσο πολύτιμο όσο και αναγκαίο.
Συμπέρασμα: Να εμπιστευτούμε τους εκπαιδευτικούς ως κοινωνία, κανένας δεν κάθεται, όλοι προσπαθούν με κάθε μέσο που διαθέτουν και κυρίως σε πείσμα των τεχνικών δυσκολιών.
2. Αυτό που εφαρμόζουμε αυτή τη στιγμή δεν είναι εξ αποστάσεως εκπαίδευση, αλλά μια εξ ανάγκης επείγουσα και σχετικά αποτελεσματική διαδικασία υποστήριξης της εκπαιδευτικής λειτουργίας της σχολικής κοινότητας ως τέτοιας. Η εξ αποστάσεως εκπαίδευση προϋποθέτει έναν προϋπάρχοντα σχεδιασμό σε τεχνικό, παιδαγωγικό, οργανωτικό, διοικητικό επίπεδο καθώς και σε επίπεδο συγκροτημένου εκπαιδευτικού υλικού, τέτοιον που να μπορεί να υποστηρίξει την πραγματοποίηση μιας εκπαιδευτικής διαδικασίας μέσα σε κάποιο θεσμικό πλαίσιο, όχι αναγκαστικά αντίστοιχης με την παραδοσιακή, (αφού η παιδαγωγική σχέση δεν διαθέτει τη συνιστώσα της δια ζώσης επικοινωνίας), αλλά πάντως ικανής να διαθέτει τη δική της εκπαιδευτική πληρότητα και αυτονομία.
Συμπέρασμα: Αμέσως μετά την τρέχουσα κρίση θα πρέπει να οργανωθεί πρακτικά μια εναλλακτική μορφή εκπαίδευσης, πλήρης και εφαρμόσιμη για καταστάσεις έκτακτης ανάγκης.
3. Οι τεχνικές δυσλειτουργίες και η κατάσταση του Πανελλήνιου Σχολικού Δικτύου (ΠΣΔ) ήταν αναμενόμενες. Τα τελευταία δέκα χρόνια, κι αφού υπήρξε κυρίαρχη η απαξιωτική άποψη για το ψηφιακό σχολείο με την απίθανη λογική «εδώ δεν έχουμε α, β, γ κ.λπ. το ψηφιακό σχολείο μας μάρανε», ό,τι έχει σχέση με τα ψηφιακά μέσα μετατράπηκε σε επιμορφώσεις (εξαιρετικές στην πλειοψηφία τους και το εννοώ μιλώντας για το Β’ επίπεδο κυρίως) και αντιστοιχήθηκε σε μόρια για διεκδίκηση θέσεων, δεν συνδέθηκε όμως αναγκαστικά με τη διδακτική πράξη. Ταυτόχρονα, οι δομές τεχνικής υποστήριξης όπως τα ΚΕΠΛΗΝΕΤ καταργήθηκαν, οι καθηγητές πληροφορικής συχνά θεωρήθηκαν κυρίως μαστόρια, το εκπαιδευτικό υλικό των επίσημων και των άλλων εκπαιδευτικών ιστοτόπων παρέμενε σε αχρησία, διάσπαρτο και αφημένο αποκλειστικά στη διάθεση του καθενός μας να το χρησιμοποιήσει. Και βεβαίως πλατφόρμες υπήρχαν παντού για να μπούμε και να επιμορφωθούμε, αλλά όχι και για να δουλέψουμε, κανείς δεν ενδιαφερόταν να μάθει αν ποτέ εφαρμόστηκαν και με ποια αποτελέσματα αυτά τα εξαιρετικά σχέδια μαθημάτων που φτιάχτηκαν. Οι υπάρχουσες λοιπόν πλατφόρμες δεν δοκιμάστηκαν πότε σε πραγματικές συνθήκες, με τα γνωστά αποτελέσματα.
Συμπέρασμα: Να δοθούν χρήματα για δικτυακές και άλλες υποδομές, να οργανωθούν νέου τύπου επιμορφώσεις στο πεδίο – χρόνια πριν τις έχουμε δοκιμάσει, νομίζω πως είμαστε πολύ καλύτεροι σε γνώσεις μεθόδων και εργαλείων π.χ. από τους Γερμανούς, οι οποίοι γνωρίζουν πολύ λιγότερα αλλά φαίνεται πως μάλλον κάνουν περισσότερα, αφενός γιατί έχουν υποδομές, αφετέρου επειδή έχουν υποχρέωση να κάνουν.
4. Η προσαρμοστικότητα και η αλληλοϋποστήριξη των μαθητών είναι εκπληκτικές, ακόμα και στις πιο μικρές ηλικίες. Τα περισσότερα παιδιά μπαίνουν από τα κινητά, προκύπτει αρκετό υλικό παρατήρησης από τη συμμετοχή τους και συμπεράσματα για τον ψηφιακό γραμματισμό, αλλά αυτά δεν είναι του παρόντος. Χρειάζεται έστω και με αυτές τις συνθήκες ένα πρόγραμμα, να μπορούν να εντάσσονται και να το εντάσσουν στη μέρα τους.
Συμπέρασμα: Η εμπειρία αυτή να χρησιμοποιηθεί και για την αναπροσαρμογή των προγραμμάτων σπουδών. Δεν εννοώ ξανά μανά επιτροπές και χρόνια, εννοώ δώστε μας θεσμικά τη δυνατότητα αυτής της πολυπόθητης Ευελιξίας, να κάνουμε π.χ. μια εβδομάδα μάθημα εξ αποστάσεως, να δοκιμάζουμε εκπαιδευτικό υλικό, να εκπαιδεύουμε τους μαθητές μας σε εργαλεία που υπάρχουν ως εφαρμογές στα κινητά, να κάνουμε συνδιδασκαλίες εξ αποστάσεως κ.λπ. Με λίγα λόγια, δώστε μας ευκαιρία να κάνουμε τα σχολεία πιο πραγματικά δηλαδή πιο ελκυστικά και αποτελεσματικά. Γιατί οι εκπαιδευτικοί απέδειξαν και αποδεικνύουν με χίλιους τρόπους ότι μπορούν, τα παιδιά ότι θέλουν, η κοινωνία ότι το χρειάζεται. Αρκεί να υπάρχουν τα μέσα και η πολιτική βούληση.
5. Δεδομένων των συνθηκών και ειδικά αυτών που έχουν να κάνουν με τις δυσκολίες και τις καθυστερήσεις στις συνδέσεις στο ΠΣΔ, είναι κατά τη γνώμη μου θεμιτό, εύλογο, αναμενόμενο, και κυρίως αναγκαίο να είναι ο εκπαιδευτικός ελεύθερος να χρησιμοποιήσει όποιο/-α από το/τα εργαλείο/-α θέλει, ειδικά αυτά του ανοικτού κώδικα, με κριτήριο πάντα την εκπλήρωση του στόχου της επικοινωνίας και της μαθησιακής και πολύπλευρης υποστήριξης των μαθητών του. Να διαλέξει δηλαδή από τα πολλά εργαλεία σύγχρονης ή/και ασύγχρονης εξ αποστάσεως επικοινωνίας που κυκλοφορούν, αυτά που εξυπηρετούν αυτόν, τους μαθητές του και τους στόχους του, αλλά και τα απλά και αποτελεσματικά emails όπως και τα Google drives, fora, blogs, wikis που εξασφαλίζουν πολυμεσικό περιβάλλον και μπορούν να λειτουργήσουν συνεργατικά, χωρίς απαιτητικές τεχνικές προδιαγραφές. Προσωπικά χρησιμοποιώ συστηματικά τη δωρεάν εκδοχή της πλατφόρμας webex, για τις οργανωμένες προγραμματισμένες συναντήσεις με τα τμήματά μου και στέλνω υλικό για δουλειά στην ομάδα των μαθητών, αμέσως μετά από κάθε μάθημα ή στη διάρκειά του. Δεν θέλω να πω για την πλήρη ανταπόκριση της πλατφόρμας, θέλω να κλείσω με το:
Συμπέρασμα: Η αλληλοϋποστήριξη των εκπαιδευτικών και η επαφή με τα παιδιά είναι, παρά την κούραση και τις δυσκολίες, το μόνο «κανονικό» της μέρας. Η κανονική δουλειά. Η κανονική αγάπη.
Μένουμε σπίτι. Με τους μαθητές μας. Καλή δύναμη σε όλους μας!
Τσαμπίκα Καράκιζα
Δρ. Mηχανικός Η/Υ, Eκπαιδευτικός Πληροφορικής
