Τον τελευταίο καιρό, και ενόψει της παγκόσμιας πανδημίας, γίνεται μια προσπάθεια αλλαγής της επίσημης ορολογίας που χρησιμοποιείται για να περιγράψει τα μέτρα αυτοπεριορισμού που συστήνουν οι υγειονομικές αρχές από «social distancing» -κοινωνική απομόνωση/απομάκρυνση- σε «physical distancing» -σωματική απομάκρυνση. Επιχειρείται με αυτόν τον τρόπο να γίνει μια διαφοροποίηση ανάμεσα στη σωματική απόσταση μεταξύ μας, η οποία πρέπει να αυξάνεται, και στους κοινωνικούς δεσμούς οι οποίοι, ειδικά σε τέτοιες περιόδους κρίσης, πρέπει να ενισχύονται και να ισχυροποιούνται. Η ύπαρξη αυτών των κοινωνικών δεσμών είναι το στοιχείο που πάντα βοηθά τους ανθρώπους να ξεπεράσουν κάθε κρίση. Η ανθεκτικότητα των ανθρώπινων κοινοτήτων σε περιόδους σοβαρών κρίσεων έγκειται στο ρόλο των κοινωνικών τους δικτύων και στη διατήρηση της κοινωνικής συνοχής.
Σύσσωμη η ανθρωπότητα μάχεται ενάντια στον καινούριο «αόρατο εχθρό» των ημερών μας με κύριο όπλο για την αναχαίτησή του την απομόνωση και το σύνθημα «Μένουμε σπίτι». Οι αρχές συστήνουν την αποφυγή κάθε κοντινής φυσικής επαφής με άλλους ανθρώπους και ειδικά με όσους ανήκουν στις ευπαθείς ομάδες. Τι γίνεται όμως με τους ηλικιωμένους συγγενείς μας, οι οποίοι ανήκουν σε αυτές τις ομάδες είτε ζουν κοντά ή μακριά αυτή την περίοδο;
Οι ηλικιωμένοι ανήκουν στις ευπαθείς ομάδες υψηλού κινδύνου για την εμφάνιση σοβαρών επιπλοκών από τον COVID-19 αλλά όχι μόνο. Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, οι ηλικιωμένοι, και ειδικά αυτοί που βρίσκονται σε απομόνωση λόγω της πανδημίας, αναπτύσσουν πιο έντονα απ’ ότι οι υπόλοιποι συναισθήματα άγχους, θυμού και αναστάτωσης κατά τη διάρκεια της καραντίνας. Οι συστάσεις των ειδικών για αυτές τις ευπαθείς ομάδες καταδεικνύουν τη σημασία της συναισθηματικής υποστήριξης μέσω ανεπίσημων δικτύων, όπως η οικογένεια και ο κοινωνικός περίγυρος. Είναι σημαντικό για όλους μας και ιδιαίτερα για τους ηλικιωμένους, να παραμένουν συνδεδεμένοι με τους οικείους τους και να διατηρούν τα κοινωνικά τους δίκτυα, ακόμα και στην διάρκεια της φυσικής απομόνωσης. Η κοινωνική απομόνωση εντείνει αισθήματα μοναξιάς και κατάθλιψης, ειδικά στους ηλικιωμένους ανθρώπους που είναι πιο ευάλωτοι στον COVID-19, υποσκάπτοντας ακόμα πιο πολύ την υγεία τους.
Για το λόγο αυτό και δεδομένου ότι δεν ενδείκνυται αυτόν τον καιρό η κοντινή φυσική επαφή με τους ηλικιωμένους συγγενείς μας, οι τεχνολογικές εξελίξεις μας προσφέρουν ποικίλες δυνατότητες επικοινωνίας που μπορούμε να αξιοποιήσουμε. Η απομόνωση λόγω του COVID-19 δεν πρέπει να συνεπάγεται απαραίτητα και μοναξιά γι’ αυτούς τους ανθρώπους. Ευτυχώς στην εποχή του διαδικτύου, των smartphones και των μέσων κοινωνικής δικτύωσης είναι ευκολότερο από ποτέ να παραμείνει κάποιος σπίτι χωρίς να χρειάζεται να αποκοπεί ολοκληρωτικά από τους συγγενείς και τους φίλους του.
Παρά το γεγονός ότι η τεχνολογία συχνά κατηγορείται ότι φέρνει μοναξιά, στην προκειμένη χρονική στιγμή είναι στο χέρι των περισσότερων ανθρώπων να αξιοποιήσουν την τεχνολογία για να σπάσουν την κοινωνική απομόνωση που μπορεί να επιφέρει η καραντίνα. Ειδικά για την περίπτωση των ηλικιωμένων ωστόσο, πολλοί εκ των οποίων ενδέχεται να είναι ψηφιακά αναλφάβητοι, καταλυτικό ρόλο μπορούν να παίξουν τα νεότερα μέλη της οικογένειας, βοηθώντας τους αυτήν την περίοδο. Σύμφωνα με τους ειδικούς, ενθαρρύνεται ιδιαίτερα η επικοινωνία με τα παιδιά και τα εγγόνια αυτή τη δύσκολη περίοδο, τα οποία κατά πάσα πιθανότητα διαθέτουν και τις απαραίτητες τεχνολογικές γνώσεις που μπορούν να διευκολύνουν την εξ αποστάσεως επικοινωνία.
Ήδη το διαδίκτυο μας προσφέρει ποικίλα επιτυχημένα παραδείγματα, όπου με τη βοήθεια της τεχνολογίας και λίγη φαντασία μπορούμε να κρατήσουμε επαφή με τους ηλικιωμένους συγγενείς μας ακόμα και αυτές τις μέρες.
1. Μουσικές δραστηριότητες εξ αποστάσεως
Η ηλεκτρονική επικοινωνία μέσω βιντεο-κλήσης από smarthone ή ηλεκτρονικό υπολογιστή είναι ένας από τους πιο διαδεδομένους και προσιτούς τρόπους επικοινωνίας αυτές τις μέρες. Στο παρακάτω βίντεο παππούς και εγγονός πάνε την επικοινωνία τους ένα βήμα παραπέρα κάνοντας μουσικό ντουέτο εξ αποστάσεως διατηρώντας την επαφή τους με το διασκεδαστικό αυτόν τρόπο.
2. Επιτραπέζια παιχνίδια εξ αποστάσεως
Ένας δημιουργικός τρόπος είναι η ενασχόληση με επιτραπέζια παιχνίδια που παλιότερα μπορούσαμε να παίζουμε από κοντά, τώρα πια και εξ αποστάσεως με τη βοήθεια της τεχνολογίας. Στο παρακάτω βίντεο παππούς και εγγονός παίζουν σκάκι με τη βοήθεια βιντεοκλήσης διατηρώντας έτσι την καθημερινή επαφή τους στη διάρκεια της καραντίνας.
Αλλά αυτός ο τρόπος ενδείκνυται και για οποιοδήποτε άλλο επιτραπέζιο παιχνίδι.
3. Ανάγνωση παραμυθιών μέσω κλήσης/βίντεο-κλήσης
Άλλος ένας ευφάνταστος τρόπος αξιοποίησης των βιντεο-κλήσεων είναι η ανάγνωση βιβλίων και παραμυθιών εξ αποστάσεως. Στην παρακάτω φωτογραφία η εγγονή διαβάζει στη γιαγιά της ένα παραμύθι.
4. Μαγειρική εξ αποστάσεως
Άλλος ένας τρόπος που θα μας φέρει πιο κοντά στους ηλικιωμένους συγγενείς μας είναι η αξιοποίηση των γνώσεων και της βοήθειάς τους σε καθημερινές εργασίες όπως για παράδειγμα η μαγειρική. Στην παρακάτω φωτογραφία εγγονός και παππούς μαγειρεύουν μαζί με τη βοήθεια της τεχνολογίας.
5. Χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης
Πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης όπως το Facebook έχουν δει δραματική αύξηση στη χρήση βίντεο-κλήσεων έως και κατά 70% παγκοσμίως και εφαρμογές επικοινωνίας όπως το WhatsApp έχουν διπλασιάσει τη χρήση τους συγκριτικά με πέρυσι σύμφωνα με το cnet.com. Βοηθώντας τους ηλικιωμένους συγγενείς μας να αποκτήσουν πρόσβαση σε δίκτυα και πλατφόρμες επικοινωνίας τους βοηθάμε να αυξήσουν το δίκτυο επαφών τους.
6. Παιχνίδια μέσω τηλεφώνου
Ωστόσο, ακόμα και όταν η χρήση της τεχνολογίας δεν είναι εφικτή είναι σημαντική η τακτική επικοινωνία με τους ηλικιωμένους συγγενείς μας μέσω τηλεφώνου, όπως και η διατήρηση της επαφής με οποιοδήποτε δυνατό τρόπο. Το διαδίκτυο μας προσφέρει μια ποικιλία από προτάσεις για παιχνίδια μέσω τηλεφώνου που μπορούμε να παίξουμε με τους ηλικιωμένους συγγενείς μας. Κάποια από αυτά παρατίθενται στη συνέχεια.
Οι καλύτερες/χειρότερες συμβουλές που μου έδωσαν ποτέ οι γονείς μου: Σε ένα φύλλο χαρτί ο κάθε παίκτης γράφει τις καλύτερες συμβουλές που πήρε ποτέ από τους γονείς του. Οι απαντήσεις συγκεντρώνονται, διαβάζονται δυνατά και επιλέγονται οι τρεις καλύτερες. Στη συνέχεια οι τρεις νικητές γράφουν τις χειρότερες συμβουλές που πήραν ποτέ από τους γονείς τους. Οι απαντήσεις και πάλι συγκεντρώνονται και διαβάζονται δυνατά και επιλέγεται ο τελικός νικητής.
Βρες το τραγούδι: Κάντε μια επιλογή τραγουδιών που θα δημιουργήσουν συναισθήματα νοσταλγίας στους ηλικιωμένους που θα συμμετέχουν στο παιχνίδι. Ξεκινήστε να παίζετε κάποιο από τα τραγούδια διακόπτοντας τη μουσική μετά από μερικά δευτερόλεπτα και δείτε αν κάποιος μπορεί να μαντέψει ποιο είναι. Συνεχίστε να παίζετε το τραγούδι με παύσεις μέχρι κάποιος να το μαντέψει σωστά.
Έτος εφεύρεσης: Συλλέξτε 10 καθημερινά αντικείμενα και μάθετε πότε εφευρέθηκαν. Σε ένα φύλλο χαρτιού ο κάθε παίκτης θα πρέπει να μαντέψει την ημερομηνία της εφεύρεσης. Βαθμολογήστε τις προσπάθειες ως ακολούθως: 6 βαθμούς για την ακριβή χρονιά, 3 βαθμούς για 50 ή λιγότερα χρόνια απόκλισης και 1 βαθμό για 100 ή λιγότερα χρόνια απόκλισης.
Εκείνο που χρειάζεται στην επικοινωνία με άτομα τρίτης ηλικίας είναι να είμαστε ευέλικτοι και ευρηματικοί στα παιχνίδια και στις δραστηριότητες που θα κάνουμε μαζί τους. Πρέπει να τους αντιμετωπίζουμε με σεβασμό και να φροντίζουμε να τους δίνουμε χώρο και χρόνο, χωρίς να τους δημιουργούμε την εντύπωση ότι τους χαριζόμαστε. Συνολικά, οι δραστηριότητες αυτές είναι ωφέλιμες για τους ηλικιωμένους, διότι εκτός από διασκέδαση και συντροφιά τους προσφέρουν νοητική ενδυνάμωση. Ιδιαίτερα όμως στο διάστημα που διανύουμε, ο βασικότερος στόχος της αλληλεπίδρασης με τους παππούδες και τις γιαγιάδες -είτε αυτοί είναι δικοί μας (συγγενείς) είτε γνωστοί ή γείτονες- είναι να τους υποστηρίξουμε ψυχολογικά, αφού τώρα νιώθουν περισσότερο από ποτέ ότι απειλείται η υγεία τους. Συνεπώς, θα πρέπει να είμαστε ελαστικοί ως προς τους κανόνες του παιχνιδιού (π.χ. να μην τηρούμε με αυστηρότητα τον χρόνο που προβλέπεται για μία απάντηση, αν δούμε ότι οι ηλικιωμένοι χρειάζονται περισσότερο χρόνο) και να μην επιδιώκουμε οπωσδήποτε να αναδειχθεί ένας νικητής από το παιχνίδι. Να θυμόμαστε ότι παίζουμε για να περάσουμε καλά και κυρίως για να νιώσουμε καλά κι εμείς και εκείνοι.
Είναι εξαιρετικά σημαντικό, οποιαδήποτε πρωτοβουλία υποστήριξης ατόμων τρίτης ηλικίας κι αν αναλάβουμε, να είναι συμβατή με τις οδηγίες του Εθνικού Οργανισμού Δημόσιας Υγείας για την προστασία όλων μας από την πανδημία. Αυτό σημαίνει ότι σε καμία περίπτωση δεν πρέπει οι δραστηριότητες που θα αναπτύξουμε να περιλαμβάνουν δια ζώσης επαφή με άτομα που δεν ζουν μέσα στο σπίτι μας, καθώς αυτό είναι δυνατό να θέσει σε κίνδυνο τόσο τη δική τους και τη δική μας υγεία, όσο και την υγεία τρίτων.
Μαρία Μαργούδη
Φιλόλογος, ΜΑ Ψηφιακές Τεχνολογίες στην Εκπαίδευση
Πηγές: dailymail.co.uk , cnet.com , greatseniorliving.com
