Πώς μπορούμε να ενθαρρύνουμε τα παιδιά και τους νέους να είναι ενεργοί και υπεύθυνοι πολίτες και να κατανοούν σύνθετες προκλήσεις, όπως η κλιματική αλλαγή; Ίσως η προσέγγιση του συνεργατικού σχεδιασμού να είναι το κλειδί της επιτυχίας. Σε αυτό το άρθρο εκτίθενται διάφορες απόψεις και παραδείγματα επιτυχημένων δράσεων από την Καθηγήτρια του Πανεπιστημίου του Ελσίνκι, Maija Aksela.
Μαζί μπορούμε καλύτερα!
Η εκπαίδευση είναι βασικό συστατικό της βιωσιμότητας (UNESCO, 2019). Η προώθηση του επιστημονικού γραμματισμού και της γνώσης για τη βιωσιμότητα, καθώς και δεξιοτήτων, όπως η κριτική σκέψη, μέσω της προσανατολισμένης στο μέλλον και μετασχηματιστικής εκπαίδευσης είναι τεράστιας σημασίας. Η στενή συνεργασία με επιστήμονες από τον ακαδημαϊκό χώρο ή ειδικούς από άλλους τομείς έχει αποδειχθεί ότι αποδίδει καρπούς προς αυτήν την κατεύθυνση, όπως στο οικοσύστημα LUMA (ένα δίκτυο αποτελούμενο από 11 πανεπιστήμια στη Φινλανδία). Δεκαπέντε εργαστήρια LUMA σε πανεπιστήμια (όπως το ChemistryLab Gadolin) υποστηρίζουν τη συνεργασία με μαθητές, εκπαιδευτικούς και επιστήμονες ή άλλους ειδικούς. Μέσω επισκέψεων και συζητήσεων, οι δημιουργοί του μέλλοντος και οι καταρτισμένοι εκπαιδευτικοί τους μαθαίνουν για τον ρόλο της επιστήμης στο πλαίσιο της βιωσιμότητας, συμπεριλαμβανομένου του πώς καθιερώνεται η επιστημονική γνώση (στην πράσινη χημεία, για παράδειγμα) και με τι βαθμό βεβαιότητας, καθώς και πώς να ενεργούν στο πλαίσιο αυτής της συνεργασίας.
Ένα επιτυχημένο παράδειγμα του πώς μπορούμε να συνεργαστούμε για να δημιουργήσουμε ένα καλύτερο μέλλον είναι το διεθνές και βραβευμένο πρόγραμμα StarT, στο οποίο συμμετέχουν δημιουργικοί μαθητές και συνεργάζονται σε εκπαιδευτικά προγράμματα σε επίσημα, μη επίσημα και ανεπίσημα πλαίσια εκπαίδευσης από την προσχολική ηλικία μέχρι το πανεπιστήμιο
Η προσέγγιση του από κοινού σχεδιασμού
Η προσέγγιση του από κοινού σχεδιασμού, στην οποία μπορούν να συμμετέχουν εκπαιδευόμενοι κάθε τύπου – μαθητές, εκπαιδευτικοί, εκπαιδευτές εκπαιδευτικών, επιστήμονες, άλλοι ειδικοί ή ειδικοί του κλάδου, μέλη της οικογένειας – είναι ένας τρόπος να δοκιμαστούν στην πράξη οι πιο πρόσφατες έρευνες και καινοτομίες όσον αφορά τη βιωσιμότητα, τόσο για την υποστήριξη του σχολικού προγράμματος σπουδών, όσο και για την προώθηση της επαγγελματικής εξέλιξης των εκπαιδευτικών, συνθέτοντας εκπαιδευτικές κοινότητες με ποικιλομορφία. Το εθνικό πρόγραμμα LUMA2020 και το International Climate Change Forum for Teachers (Διεθνές Φόρουμ Εκπαιδευτικών για την Κλιματική Αλλαγή) αποτελούν παραδείγματα επιτυχημένου από κοινού σχεδιασμού με επιστήμονες και άλλους ειδικούς από τον τομέα της κλιματικής αλλαγής, όπως και το εκπαιδευτικό πρόγραμμα International Global Challenges for Youth . Η προσέγγιση του από κοινού σχεδιασμού θα μπορούσε να ενισχυθεί μέσω της καθοδηγούμενης, προσωπικής επικοινωνίας και των χώρων ψηφιακής δημιουργικής εκπαίδευσης, όπως τα MOOC. Διάφορες νέες λύσεις και παιδαγωγικές καινοτομίες έχουν αναπτυχθεί από το 2003.
Επίσης, χρήσιμα για την ουσιαστική εκμάθηση είναι τα μη επίσημα περιβάλλοντα εκπαίδευσης, όπως οι ομάδες και οι κατασκηνώσεις επιστημών, και η έναρξη της συνεργασίας σε όσο το δυνατόν μικρότερη ηλικία.
Οι εκπαιδευόμενοι ως συνεργαζόμενοι σχεδιαστές
«Στα μαθήματά μας μάθαμε πολλά για τα οικολογικά προβλήματα του πλανήτη, όπως η όξινη βροχή, το φαινόμενο του θερμοκηπίου, η τρύπα του όζοντος και άλλα. Ξέρουμε πολλά για τους λόγους στους οποίους οφείλονται αυτά τα προβλήματα, αλλά θέλω να μάθω και για τις λύσεις τους.» (μικρός μαθητής στη μη επίσημη εκπαιδευτική δομή της κατασκήνωσης επιστημών LUMA)
Οι ερωτήσεις, τα ενδιαφέροντα, οι ανησυχίες και οι δράσεις των εκπαιδευόμενων αποτελούν αποδοτικό σημείο αναφοράς για τον συνδυαστικό σχεδιασμό με γνώμονα τον επιστημονικό γραμματισμό και τη γνώση για τη βιωσιμότητα. Φαίνεται ότι οι ερωτήσεις των μαθητών για την κλιματική αλλαγή είναι συχνά πολύ κοντά σε αυτές των επιστημόνων. Οι εκπαιδευόμενοι επίσης προτιμούν μια πιο ολιστική προσέγγιση της βιωσιμότητας, όπως το να ασχολούνται με κοινωνικά και ηθικά ζητήματα και με πιθανές λύσεις τους.
Πώς οι εμπνευστές του μέλλοντος μπορούν να διαχειριστούν τα ενδιαφέροντα ζητήματα που αφορούν στη βιωσιμότητα; Υπάρχουν πολλές σταθερές παιδαγωγικές προσεγγίσεις, για παράδειγμα η διερεύνηση με βάση τις ερωτήσεις των μαθητών. Γιατί δεν ξεκινάτε το μάθημα κάνοντας στους μαθητές ερωτήσεις για το θέμα, ταξινομώντας τις και σχεδιάζοντας δράσεις σύμφωνα με αυτές; Μπορείτε, επίσης, να χρησιμοποιήσετε ψηφιακές πλατφόρμες για να «ρωτήσετε έναν επιστήμονα», όπως αυτή η πλατφόρμα για την κλιματική αλλαγή. Η προώθηση των λεγόμενων «καλών ερωτήσεων» – πώςκαι γιατί – ιδιαίτερα, μπορεί να υποστηρίξει τις δεξιότητες του 21ου αιώνα, συμπεριλαμβανομένων των δεξιοτήτων σκέψης ανώτερου επιπέδου για ουσιαστική εκμάθηση.
Η εκμάθηση της πολιτότητας μαζί με άλλους συνεργαζόμενους σχεδιαστές (όπως επιστήμονες) θα μπορούσε να περιλαμβάνει δραστηριότητες που βοηθούν τους μαθητές να συμμετάσχουν στην επίλυση κοινωνικών και επιστημονικών προβλημάτων μέσω της προσέγγισης STEAM, καθώς και δυνατότητες συζήτησής τους από διάφορες οπτικές. Για παράδειγμα, οι εργασίες θα μπορούσαν να είναι βασισμένες σε ερωτήσεις, όπως: τι μπορώ να κάνω εγώ, εμείς ως ομάδα, και οι υπεύθυνοι λήψης αποφάσεων σε διάφορους τομείς, για να επιλύσουμε το υπό εξέταση πρόβλημα; Μαζί μπορούμε καλύτερα!
Πηγή: schooleducationgateway
