Είχε εθνικό ή κοινωνικό χαρακτήρα η Ελληνική Επανάσταση της Ανεξαρτησίας; Και ποιοι άραγε ήταν οι πλέον κατάλληλοι να αναλάβουν την ηγεσία της; Οι πρόκριτοι ή οι Φιλικοί κι ο Υψηλάντης; Κι ο ρόλος των Φιλελλήνων; Ήταν μόνο θετικός, ή υπήρχαν κι άλλες διαστάσεις της δράσης τους τον καιρό της Επανάστασης; Υπήρξαν πρόσφυγες κατά τη διάρκεια του Αγώνα της Ανεξαρτησίας; Έπρεπε η Γ΄ Εθνοσυνέλευση να τους δώσει τόπο εγκατάστασης ή όχι; Και τι έγινε με τα δάνεια; Εξυπηρέτησε η λήψη τους την Επανάσταση ή μήπως συνέβη το αντίθετο;
Τέτοιου είδους και άλλα ιστορικά ερωτήματα με τη μορφή διλημμάτων αποτελούν θέματα- αφορμές προβληματισμού και ανάπτυξης επιχειρηματολογίας, προκειμένου να αναπτυχθούν “Δράσεις Ιστορικής Αντιλογίας για την Επανάσταση του 1821”. Πρόκειται για ένα εκπαιδευτικό πρόγραμμα του οποίου η ιδέα γεννήθηκε στο Ίδρυμα Λαμπράκη στο πλαίσιο της «Πρωτοβουλίας 1821-2021» και σχεδιάστηκε σε συνεργασία με τον Όμιλο για την Ιστορική Εκπαίδευση στην Ελλάδα (Ο.Ι.Ε.Ε.) και το Ινστιτούτο Ρητορικών και Επικοινωνιακών Σπουδών Ελλάδας (Ι.Ρ.Ε.Σ.Ε.), ώστε να υλοποιηθεί στα σχολεία της Ελλάδας.
Αντικείμενο του εκπαιδευτικού προγράμματος είναι η σε βάθος διαπραγμάτευση ιστορικών ερωτημάτων που συνδέονται με τη σχολική αφήγηση για την Επανάσταση του 1821, με αφορμή την επέτειο των 200 χρόνων από την έναρξή της. Το πρόγραμμα απευθύνεται σε μαθήτριες και μαθητές της Πρωτοβάθμιας (τάξεις Ε΄& Στ΄) και της Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης και προβλέπει την υλοποίηση οργανωμένων εκπαιδευτικών δράσεων Ιστορικής Αντιλογίας (debates) για την Επανάσταση του 1821, οι οποίες θα βασίζονται σε ιστορικά τεκμήρια, πολυπρισματικές πηγές και επιστημονικές ερμηνείες με αξιοποίηση τεχνικών της ρητορικής στην εκπαίδευση.
Βασικός Σκοπός του προγράμματος είναι η καλλιέργεια της ιστορικής-κριτικής σκέψης και δημοκρατικής συνείδησης των μαθητών, του κριτικού-ιστορικού, γλωσσικού, ψηφιακού, επικοινωνιακού (medialiteracy), «πολιτειακού» γραμματισμού των μαθητών μέσα από τη συμμετοχή τους σε οργανωμένες «Δράσεις Ιστορικής Αντιλογίας».
Ειδικότερα, το πρόγραμμα προάγει τη βιωματική, ανακαλυπτική μάθηση και την κριτική διερεύνηση διαφορετικών οπτικών έγκυρης ιστορικής αφήγησης. Καλλιεργεί την ενσυναίσθηση, τη συγκρότηση στέρεου ιστορικού επιχειρήματος και τη διεξαγωγή δημοκρατικού διαλόγου μέσω προσέγγισης πολυτροπικών και έγκυρων ιστορικών πηγών για την Επανάσταση του 1821.
Οι καινοτομίες αυτού του εκπαιδευτικού προγράμματος είναι:
- Η σύνθεση διαφορετικών επιστημονικών πεδίων & μεθοδολογικών αρχών, της Επιστήμης της Ιστορίας και της Διδακτικής της σε συνομιλία με τεχνικές της Ρητορικής στην Εκπαίδευση, έδωσαν τις «Δράσεις Ιστορικής Αντιλογίας»
- Η δυνατότητα υλοποίησης του προγράμματος σε ψηφιακά περιβάλλοντα, είτε εξ ολοκλήρου ή με μεικτό υβριδικό τρόπο, κόμισε τις Ψηφιακές «Δράσεις Ιστορικής Αντιλογίας».
Πλαίσιο υλοποίησης του εκπαιδευτικού προγράμματος:
Το πρόγραμμα είναι εγκεκριμένο από το ΙΕΠ – ΥΠΑΙΘ[1], προαιρετικό και δωρεάν. Είναι ευέλικτο και παρέχει μεγάλη αυτονομία στους εκπαιδευτικούς, καθώς όλη η συγκρότηση και υποστήριξη του προγράμματος υπάρχει στην πλατφόρμα ασύγχρονης εξ αποστάσεως εκπαίδευσης του Ιδρύματος Λαμπράκη (υλικό, παραδείγματα, προσομοιώσεις, αποτίμηση). Έχει σχεδιαστεί έτσι ώστε να μπορεί να υλοποιηθεί είτε εξ αποστάσεως, είτε σε συνθήκες φυσικής παρουσίας, είτε με υβριδικό/ μεικτό τρόπο. Η διάρκειά του μπορεί να κυμαίνεται από 90΄ έως ολόκληρο διδακτικό έτος, ανάλογα με τους στόχους, την ομάδα και το πλαίσιο μέσα στο οποίο θα αξιοποιηθεί από κάθε σχολείο. Μπορεί να συνδεθεί με διακριτά γνωστικά αντικείμενα, με τον εορτασμό ιστορικών επετείων, ερευνητικές-δημιουργικές εργασίες, προγράμματα σχολικών δραστηριοτήτων, προγράμματα τοπικής ιστορίας κ.ά).
Στο ασύγχρονο Υποστηρικτικό Ψηφιακό Περιβάλλον του προγράμματος, υπάρχει αναρτημένο όλο το προς αξιοποίηση υλικό, η μεθοδολογία, τα προτεινόμενα ερευνητικά ερωτήματα και θεματικοί φάκελοι με πηγές, αναλυτικά τα μοντέλα επιχειρηματολογίας- αντιλογίας που συνάδουν με τη φιλοσοφία του εν λόγω προγράμματος, παραδείγματα ανάπτυξης επιχειρηματολογίας Ιστορικών Αντιλογιών, βίντεο προσομοίωσης με εκπ/κούς σε ρόλους μαθητών για την Πρωτοβάθμια και τη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση, παρουσιάσεις από την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών 2020-21, καθώς και πλήρης οδηγός για τον εκπαιδευτικό. Επιπλέον η πλατφόρμα λειτουργεί και ως δυναμικό αποθετήριο ανάρτησης των παραδοτέων και «καλών πρακτικών» από τα σχολεία.
Η επιμόρφωση των εκπαιδευτικών που θα υλοποιήσουν το πρόγραμμα στα σχολεία τους έχει διάρκεια 12 διδακτικές ώρες, οι 3 από τις οποίες θα πραγματοποιηθούν σύγχρονα, την Πέμπτη, 20 Ιανουαρίου του 2022, ώρα 17.30 – 20.30 και οι υπόλοιπες ασύγχρονα, μέσα στο επιμορφωτικό περιβάλλον ασύγχρονης εκπαίδευσης του Ιδρύματος Λαμπράκη. Η συμμετοχή στην επιμόρφωση αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση για την ανάπτυξη του προγράμματος. Οι εκπαιδευτικοί που συμμετέχουν στην επιμόρφωση, αναπτύσσουν το πρόγραμμα στα σχολεία τους και αναρτούν σχετικό υλικό τεκμηρίωσης στην πλατφόρμα του προγράμματος, βάσει των οδηγιών που παρέχονται στο περιβάλλον ασύγχρονης εκπαίδευσης, λαμβάνουν σχετική βεβαίωση.
Οι σχολικές μονάδες που ενδιαφέρονται μπορούν να υποβάλουν αίτηση στον υπερσύνδεσμο https://forms.gle/Zk5yYhfGY3YexsKY6 έως 31 Δεκεμβρίου 2021.
Η πρόσβαση στο πρόγραμμα γίνεται με κωδικούς, που αποστέλλονται σε κάθε σχολείο/ εκπαιδευτικό που θα συμμετέχει.
Απαραίτητες προϋποθέσεις ολοκλήρωσης του προγράμματος, προκειμένου να χορηγηθεί η αντίστοιχη Βεβαίωση Υλοποίησής του από το Ίδρυμα Λαμπράκη στους εκπαιδευτικούς και στο σχολείο, θεωρούνται οι παρακάτω:
- Η υλοποίηση τουλάχιστον μίας (01) Δράσης Ιστορικής Αντιλογίας από κάθε σχολείο
- Η ανάρτηση στην πλατφόρμα των παρακάτω παραδοτέων:
α. Σύνοψη των επιχειρημάτων της Δράσης Ιστορικής Αντιλογίας (αρχείο word/pdf) και
β. Δημιουργική αποτύπωση του αναστοχασμού των μαθητών από την όλη διαδικασία, σε εικαστική ή ψηφιακή μορφή (αρχείο jpg).[2]
3. Ερωτηματολόγια Αποτίμησης Εκπαιδευτικού Προγράμματος (για τον Εκπαιδευτικό και τον Μαθητή), τα οποία θα συμπληρώνονται online
Σχεδιασμός – Υποστήριξη : Ίδρυμα Λαμπράκη, Όμιλος για την Ιστορική Εκπαίδευση στην Ελλάδα (Ο.Ι.Ε.Ε.), Ινστιτούτο Ρητορικών και Επικοινωνιακών Σπουδών Ελλάδας (Ι.Ρ.Ε.Σ.Ε.)
Επιστημονικά υπεύθυνη του εκπαιδευτικού προγράμματος: Ιωάννα Δεκατρή Αντιπρόεδρος Ομίλου για την Ιστορική Εκπαίδευση στην Ελλάδα (Ο.Ι.Ε.Ε), Υπεύθυνη Πολιτιστικών Θεμάτων Γ΄ΔΔΕ Αθήνας
Επιστημονική Επιτροπή:
• Ιωάννα Δεκατρή, Επιστημονική Υπεύθυνη του προγράμματος, Αντιπρόεδρος Ομίλου για την Ιστορική Εκπαίδευση στην Ελλάδα (Ο.Ι.Ε.Ε.), Υπεύθυνη Πολιτιστικών Θεμάτων Γ΄ ΔΔΕ Αθήνας
• Βασιλική Σακκά, Πρόεδρος Ομίλου για την Ιστορική Εκπαίδευση στην Ελλάδα (Ο.Ι.Ε.Ε.), τ. τ. Συντονίστρια Εκπαιδευτικού Έργου ΠΕ02, EuroClio Ambassador
• Φωτεινή Εγγλέζου, Πρόεδρος Ινστιτούτου Ρητορικών & Επικοινωνιακών Σπουδών Ελλάδας (Ι.Ρ.Ε.Σ.Ε.), Συντονίστρια Εκπαιδευτικού Έργου Α/θμιας Εκπ/σης 6ου ΠΕΚΕΣ Αττικής Κλ. ΠΕ70, Διδάσκουσα του μαθήματος «Κριτική Παιδαγωγική/Critical Pedagogy» στο ΜΠΣ του Ελληνικού Ανοιχτού Πανεπιστημίου (ΕΑΠ) Γλωσσική Εκπαίδευση για Πρόσφυγες και Μετανάστες/Language Learning for Refugees and Migrants.
• Δημήτρης Βασιλείου, Ιστορικός, Αν. Μέλος ΔΣ Ομίλου για την Ιστορική Εκπαίδευση στην Ελλάδα (Ο.Ι.Ε.Ε.), Υποδ/ντής Πρότυπου ΓΕΛ Αγ. Αναργύρων
• Καλλιόπη Κύρδη, Εκπαιδευτικός Κλ. ΠΕ70 – Νομικός, Υπεύθυνη Πολιτιστικών Θεμάτων Δ.Π.Ε. Α΄ Αθήνας
• Χρυσούλα Κουράκη, Εκπαιδευτικός Κλ. ΠΕ70, Μέλος Ινστιτούτου Ρητορικών & Επικοινωνιακών Σπουδών Ελλάδας (Ι.Ρ.Ε.Σ.Ε.), Υπεύθυνη Πολιτιστικών Θεμάτων Δ.Π.Ε. Ανατ. Αττικής, Δρ. Λογοτεχνίας
Πληροφορίες: info@debate21.lrf.gr
[1] Έγκριση Σχ. Έτους 2020-21: Αρ. Πρωτ: Φ.1/ΔΝ/ 56179/171336/Δ7/ 17-12-2020
Έγκριση Σχ. Έτους 2021-22: Αρ. Πρωτ.: Φ.1/ΝΤ/153449/158638/Δ7/ 06-12-2021
[2] Απαρέγκλιτα τηρούνται: α) το θεσμικό πλαίσιο περί προστασίας των προσωπικών δεδομένων των συμμετεχόντων/συμμετεχουσών μαθητών/μαθητριών, εκπαιδευτικών και γονέων/κηδεμόνων
[ν.4624/2019, Γενικός Κανονισμός (ΕΕ) 2016/679 για την Προστασία Δεδομένων-GDPR] και β) τα εκάστοτε ισχύοντα υγειονομικά πρωτόκολλα για την αντιμετώπιση των επιδημιολογικών κινδύνων και στη μείωση της πιθανότητας να εκτεθεί το εκπαιδευτικό προσωπικό και το μαθητικό δυναμικό των σχολείων σε επικίνδυνο ιικό φορτίο.
Δεκατρή Ιωάννα
