Μέσα από την αίθουσα του σχολείου μη τυπικής εκπαίδευσης στο Κέντρο Υποδοχής και Ταυτοποίησης (ΚΥΤ) της ΒΙΑΛ στη Χίο, ακούγονται φωνές που γεμάτες ενθουσιασμό προσπαθούν να βρουν την κρυμμένη λέξη στην «κρεμάλα», που είναι σχεδιασμένη στον πίνακα. Δεν πρόκειται για φωνές παιδιών, όπως μπορεί να περίμενε κανείς, αλλά ενήλικων προσφύγων και αιτούντων άσυλο που διαμένουν στο κέντρο υποδοχής και παρακολουθούν καθημερινά τα μαθήματα που διοργανώνονται εκεί.
Ανάμεσα στους μαθητές, ο 20χρονος Emmanuel, πρόσφατα αναγνωρισμένος πρόσφυγας από την Ουγκάντα, έχει συνεχώς σηκωμένο το χέρι, έτοιμος να πει το επόμενο γράμμα που θα λύσει τον γρίφο.
Ο Emmanuel έφυγε μόνος του από την πατρίδα του τον Δεκέμβριο του 2021, λόγω των περιορισμών και των απειλών που δεχόταν για τη ζωή του. Το ταξίδι του από την Ουγκάντα στην Κένυα, στη συνέχεια στο Ιράν, την Τουρκία και τελικά στην Ελλάδα κράτησε τρεις εβδομάδες. Σε όλο αυτό το διάστημα ένιωθε ότι ρισκάρει τη ζωή του μέχρι θανάτου ταξιδεύοντας με πλοία, μέσα σε φορτηγά, αλλά και περπατώντας. Ωστόσο, δεν έχασε ούτε στιγμή την ελπίδα.
Μόλις έφτασε στη Χίο, στα τέλη του Ιανουαρίου 2022, αποφάσισε να ξεκινήσει άμεσα μαθήματα ελληνικών. Η πρώτη ελληνική λέξη που έμαθε ήταν «Καλημέρα», ενώ η αγαπημένη του λέξη στα ελληνικά είναι το «Γεια».
«Όταν ήρθα, όλοι γύρω μου μιλούσαν ελληνικά. Δεν ήθελα να υπάρχει ένα κενό επικοινωνίας ανάμεσα σε μένα και τους άλλους ανθρώπους. Γιατί όταν μιλάμε, ερχόμαστε πιο κοντά», λέει.
Ο Emmanuel, κατάφερε σε μόλις τρεις μήνες να μάθει να επικοινωνεί και να γράφει στα ελληνικά. Το ενδιαφέρον του για τα μαθήματα είναι τόσο μεγάλο, που πηγαίνει καθημερινά στην τάξη νωρίτερα για να διαβάσει όσο το δυνατόν περισσότερα βιβλία ελληνικών μπορεί.
Ο Emmanuel έχει χάρισμα όχι μόνο να μαθαίνει και να χρησιμοποιεί νέες λέξεις, αλλά και να επικοινωνεί με τους ανθρώπους.
Με σύμμαχο ένα μόνιμο χαμόγελο και την αγάπη του για τη μουσική παρακινεί και τους υπόλοιπους συμμαθητές του να συμμετέχουν ενεργά στο μάθημα, ενώ είναι πάντα πρόθυμος να τους βοηθήσει όποτε δυσκολεύονται. Όποτε μάλιστα, ο εκπαιδευτικός της τάξης πιάνει την κιθάρα για να ξεκινήσει ένα μουσικό παιχνίδι λέξεων, ο Emmanuel είναι ο πρώτος που δίνει τον ρυθμό και τραγουδώντας σχηματίζει λέξεις και προτάσεις.
Τα παιχνίδια αυτά είναι ενδεικτικά των δημιουργικών τεχνικών που επιστρατεύουν οι δάσκαλοι του προγράμματος για να βοηθήσουν τους συμμετέχοντες να μάθουν ελληνικά με συμμετοχικό τρόπο. Κατά την εγγραφή τους στα μαθήματα οι πρόσφυγες λαμβάνουν εκπαιδευτικό υλικό και γραφική ύλη, ενώ η Ύπατη Αρμοστεία τούς διανέμει ένα μίνι λεξικό που περιλαμβάνει φράσεις χρήσιμες για την καθημερινή τους επικοινωνία στα ελληνικά και τη μητρική τους γλώσσα.
«Αναρωτιέμαι συνέχεια πώς γίνεται κάποιος που δεν ξέρει τίποτα να μάθει τόσο γρήγορα να επικοινωνεί λεκτικά. Είναι ό,τι κάνει ένα βρέφος. Πρώτα ακούει, μετά βγάζει ήχους και μετά αναπαράγει λέξεις. Αυτό κάνουμε και στα μαθήματά μας σε πολύ συμπυκνωμένο χρόνο», τονίζει ο Κώστας Κασαμπαλής, υπεύθυνος εκπαίδευσης της ΜΕΤΑδρασης και δάσκαλος στο ΚΥΤ της Χίου.
Τα μαθήματα μη τυπικής εκπαίδευσης για ενήλικες υλοποιούνται στα κέντρα υποδοχής και ταυτοποίησης της Λέσβου, της Χίου, της Σάμου και της Κω από την Ύπατη Αρμοστεία, μέσω του εταίρου της ΜΚΟ ΜΕΤΑδραση και αποτελούν μέρος ενός ευρύτερου προγράμματος ενταξιακής προετοιμασίας για τον προσφυγικό πληθυσμό που φτάνει στα νησιά.
Ο Ray, αιτών άσυλο από την Ουγκάντα, που διαμένει στην Κλειστή Ελεγχόμενη Δομή της Σάμου, χαρακτηρίζει σοφή κίνηση τη συμμετοχή του στα μαθήματα που πραγματοποιούνται εκεί.
«Η Ελλάδα θα είναι το καινούριο μου σπίτι και θέλω να αρχίσω μια νέα ζωή εδώ, οπότε χρειάζεται να μιλάω τη γλώσσα για να ενταχθώ στην κοινωνία», λέει.
Για τους πρόσφυγες στην Ελλάδα, όπως και σε κάθε άλλη χώρα, η γνώση της τοπικής γλώσσας είναι σημαντικό μέσο για τη γρήγορη και επιτυχημένη ένταξή τους στην κοινωνία.
Είναι επίσης καταλυτική για την αποτελεσματική πρόσβασή τους στην αγορά εργασίας, κάτι που μπορεί να οδηγήσει στην οικονομική αυτονομία και επανεκκίνηση της ζωής τους.
«Οι δραστηριότητές μας εστιάζουν στην ενδυνάμωση των προσφύγων, καθώς και στην υποστήριξή τους, προκειμένου να αναδείξουν τις ικανότητες και τις δεξιότητές τους για την καλύτερη κοινωνική τους ένταξη», τονίζει η Ρένια Πουρνάρα, μέλος του Τομέα Προστασίας στο Γραφείο της Ύπατης Αρμοστείας στη Χίο.
Για τον λόγο αυτό, στα μαθήματα οι πρόσφυγες διδάσκονται όχι μόνο ελληνικά, αλλά και θέματα επαγγελματικής κατάρτισης, αναπτύσσοντας δεξιότητες, όπως είναι η δημιουργία του βιογραφικού τους, η αναζήτηση εργασίας και η προετοιμασία για συνεντεύξεις με πιθανούς εργοδότες.
Η ύλη στα μαθήματα διαμορφώνεται συνεχώς με βάση τις ανάγκες των ίδιων των μαθητών. Κάπως έτσι προέκυψε η ανάγκη στα μαθήματα της Χίου να διδάσκεται στους ενήλικες και η εισαγωγή στους υπολογιστές. Οι μαθητές μαθαίνουν να χειρίζονται υπολογιστές, να πλοηγούνται στο διαδίκτυο και να ετοιμάζουν το βιογραφικό τους ηλεκτρονικά, αξιοποιώντας παράλληλα και τα ελληνικά που έχουν μάθει.
Αντίστοιχα, σε ένα τμήμα που διαμορφώθηκε ειδικά για γυναίκες στο ΚΥΤ της Χίου, αιτούσες άσυλο μαθαίνουν τα μέρη του σώματος στα ελληνικά, προκειμένου να ζητήσουν βοήθεια σε περίπτωση ασθένειας. Οι μαθήτριες επαναλαμβάνουν μαζί με τη δασκάλα: «Γιατρέ, πονάει η κοιλιά μου».
Την ίδια ώρα στη διπλανή αίθουσα της δομής, λίγο πριν από το τέλος του μαθήματος, ο δάσκαλος παίρνει την κιθάρα και ζητάει από τον Emmanuel να επιλέξει ένα τραγούδι που θα κλείσει ευχάριστα την ημέρα. Ο Emmanuel διαλέγει το «No woman, no cry» του Bob Marley και οι μαθητές τραγουδούν με όλη τους τη δύναμη τον πιο αγαπημένο τους στίχο: «Everything’s gonna be alright!».
Η μουσική, όπως και τα ελληνικά, είναι για τον Emmanuel ένα απαραίτητο εργαλείο επικοινωνίας με τους ανθρώπους. Ως αναγνωρισμένος πρόσφυγας, ονειρεύεται ήδη το μέλλον του στην Ελλάδα.
Από τη στιγμή που τον συναντήσαμε, ο Emmanuel έχει πλέον μετακινηθεί στην Κω, όπου χάρη στα ελληνικά του κατάφερε να βρει δουλειά στον τουριστικό τομέα.
«Είμαι πολύ χαρούμενος με τη δουλειά μου! Σας ευχαριστώ όλους για την υποστήριξή σας», λέει με ενθουσιώδη τόνο και δηλώνει αισιόδοξος για αυτό το νέο κεφάλαιο στη ζωή του.
Πηγή: UNHCR– Μ. Κουζινοπούλου
