Στελέχη γνωστών εταιρειών της χώρας, Έλληνες καθηγητές σε διάσημα ΑΕΙ των ΗΠΑ, παράγοντες της τοπικής αυτοδιοίκησης και πολλοί ομότιμοι καθηγητές έχουν καταθέσει υποψηφιότητα για τις θέσεις των εξωτερικών μελών στα Συμβούλια των ελληνικών πανεπιστημίων. Θα πλαισιώσουν τους πανεπιστημιακούς των ίδιων των ιδρυμάτων, οι οποίοι θα εκλεγούν από τις ψήφους των συναδέλφων τους. Στον δρόμο προς την κάλπη υπάρχει μεγάλο παρασκήνιο. Ήδη τα «επιτελεία» έχουν ξεκλειδώσει τα μυστικά του νέου εκλογικού συστήματος. Όπως ελέχθη χθες στην «Κ» από στέλεχος του υπουργείου Παιδείας, ένα μικρό τμήμα στην περιφέρεια μπορεί να εκλέξει πρύτανη στο… θηριώδες ΕΚΠΑ!
Ειδικότερα, για την επόμενη εβδομάδα έχουν προγραμματιστεί εκλογές για δύο από τα μεγαλύτερα περιφερειακά ιδρύματα της χώρας –Θεσσαλίας και Ηπείρου–, το Γεωπονικό Παν. Αθηνών –το τρίτο αρχαιότερο ΑΕΙ της Ελλάδας– και το Πολυτεχνείο Κρήτης. Σύμφωνα με πληροφορίες της «Κ», περίπου 30 εξωπανεπιστημιακοί για κάθε ίδρυμα έχουν καταθέσει υποψηφιότητα για τις πέντε θέσεις στα Συμβούλια των Πανεπιστημίων Θεσσαλίας και Ιωαννίνων, ενώ ικανοποιητικός είναι ο αριθμός των υποψηφιοτήτων στο Γεωπονικό και το Πολυτεχνείο Κρήτης.
Μεταξύ των υποψηφίων στα τέσσερα ΑΕΙ είναι ένας επιχειρηματίας σημαντικής εταιρείας νερού στην Ήπειρο, ένας πολύ γνωστός Ελληνας καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Τζονς Χόπκινς των ΗΠΑ, καθηγητές από ευρωπαϊκά ΑΕΙ, στελέχη του χρηματοπιστωτικού τομέα και της Περιφέρειας Αττικής, επιχειρηματίες του γεωτεχνικού κλάδου, γιατροί και μηχανικοί-απόφοιτοι των ιδρυμάτων, ενώ την πλειοψηφία έχουν οι ομότιμοι καθηγητές.
Η στρατηγική
Οι εκλογές αποτελούν κρας τεστ για το νέο εκλογικό σύστημα, ενώ να σημειωθεί ότι ο ΣΥΡΙΖΑ δεν έχει δώσει νεύμα αποχής από τις εκλογές, λέγοντας ότι θα ακυρώσει συνολικά τον νέο νόμο 4957 του 2022 εάν εκλεγεί στην κυβέρνηση. Με τον συγκεκριμένο νόμο όποια ομάδα κερδίσει την πλειοψηφία των μελών του Συμβουλίου θα αναδείξει πρύτανη, ο οποίος με τη σειρά του θα επιλέξει τους αντιπρυτάνεις και τους κοσμήτορες. Έτσι, τα στρατηγεία των υποψηφίων διαμορφώνουν την πολιτική και εκλογική τους τακτική για να κερδηθεί η πλειοψηφία στο Συμβούλιο.
Πώς; Το Συμβούλιο είναι 11μελές: τα έξι μέλη του είναι καθηγητές του ιδρύματος και τα πέντε εξωπανεπιστημιακά. Εάν μεταξύ των έξι καθηγητών του ΑΕΙ εκλεγούν τέσσερις που αποτελούν ομάδα, κατά την επιλογή των πέντε εξωπανεπιστημιακών οι τέσσερις μπορούν να ψηφίσουν τους δύο ή τρεις (ή και όλους). Με αυτή την παραταξιακή λογική θα «συσταθεί» μια ομάδα έξι – επτά ατόμων στο σύνολο των έντεκα μελών και αυτοί θα επιλέξουν πρύτανη τον «ημέτερο» υποψήφιο. Γι’ αυτόν τον λόγο οι υποψήφιοι καθηγητές που επιθυμούν να θέσουν υποψηφιότητα για τη θέση του πρύτανη όχι μόνο ενδιαφέρονται να εκλεγούν –κάτι τέτοιο μάλλον θα πρέπει να το έχουν σίγουρο εάν έχουν μεγαλύτερες φιλοδοξίες–, αλλά επιχειρούν να αποκωδικοποιήσουν τα μυστικά του δαιδαλώδους συστήματος της ταξινομικής ψήφου, που εφαρμόζεται, ώστε να μην υπάρχει «χαμένη» ψήφος, αλλά οι εκλογείς τους να πριμοδοτήσουν τους «φίλιους» συνυποψηφίους.
«Το διακύβευμα των εκλογών είναι εάν η υλοποίηση του νέου νόμου μεταφραστεί στην επιλογή ανθρώπων που μπορούν να συμβάλουν στην ανάπτυξη του πανεπιστημίου και όχι να γίνει ο νόμος το πρόσχημα να αναπτυχθούν πελατειακές σχέσεις. Δυστυχώς έως τώρα βλέπουμε το δεύτερο», παρατηρεί στην «Κ» ο απερχόμενος αντιπρύτανης του Παν. Ιωαννίνων, Σπύρος Γεωργάτος. «Είχαμε μια προεκλογική περίοδο χωρίς δημόσιο διάλογο για τα κρίσιμα ζητήματα όπως το μέλλον του πανεπιστημίου, η στρατηγική στα προπτυχιακά και τα μεταπτυχιακά, η χρηματοδότηση τη στιγμή που το κόστος ενέργειας ανεβαίνει, η ελάχιστη βάση εισαγωγής. Απλώς υποψήφιοι υπόσχονται θέσεις αντιπρυτάνεων και κοσμητόρων, εάν εκλεγούν στη θέση του πρύτανη», προσθέτει ο ίδιος.
«Θεωρείται τελείως απίθανο και μάλλον μη δόκιμο να μην υπάρχει μια μορφή συναντίληψης μεταξύ όσων εκλεγούν στο νέο Συμβούλιο», παρατηρεί στην «Κ» ο πρύτανης του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών, Σπύρος Κίντζιος. «Ο νέος νόμος έχει σημεία που χρειάζονται βελτίωση. Αλλά όπως και να ‘χει, το ίδρυμά μας πρέπει να κοιτάξει το μέλλον με διάθεση εξωστρέφειας, πρέπει να αναδείξει το σημαντικό ακαδημαϊκό και ερευνητικό έργο που κάνουμε όλοι, δίνοντας βάρος στη σύνδεσή του με την παραγωγική καινοτομία, στη συνεργασία με την Περιφέρεια και τους τοπικούς παράγοντες. Θα αναζητούμε τη γνώμη της Συγκλήτου για κάθε σημαντικό θέμα, λειτουργώντας υπό όρους διαφάνειας και λογοδοσίας», τονίζει ο κ. Κίντζιος.
«Η πρόκληση είναι να μπορέσουμε να βοηθήσουμε το πανεπιστήμιο μέσα από μια διαδικασία που περιέχει κάποιους εξωτερικούς συνεργάτες και η οποία προσπαθεί να συνθέσει μια νέα διοικητική φιλοσοφία για να πετύχει η εξωστρέφεια», παρατηρεί στην «Κ» ο πρύτανης του Παν. Θεσσαλίας, Ζήσης Μαμούρης. Οσο για τις αντιδράσεις στον νόμο –ακόμη και η φίλα προσκείμενη στη Ν.Δ. ηγεσία της ομοσπονδίας πανεπιστημιακών έχει διατυπώσει ενστάσεις– ο κ. Μαμούρης λέει: «Και εγώ αντιδρώ γιατί θα μπορούσαν να βελτιωθούν διατάξεις, αλλά το πετροβόλημα του νόμου δεν προσφέρει λύσεις».
Τα μυστικά του εκλογικού συστήματος
Η εκλογή των εσωτερικών μελών των Συμβουλίων Διοίκησης των ΑΕΙ θα πραγματοποιηθεί με το εκλογικό σύστημα της ταξινομικής ψήφου. Στα βασικά χαρακτηριστικά του συστήματος είναι ότι η ψηφοφορία γίνεται με ενιαίο ψηφοδέλτιο που παρέχει στον εκλογέα τη δυνατότητα να επιλέξει τους υποψηφίους που επιθυμεί, ανεξαρτήτως σχολής ή κάθε είδους ομαδοποίησης. Με αυτόν τον τρόπο εξασφαλίζεται, όσο είναι δυνατόν, η αντιπροσώπευση πολλών διαφορετικών απόψεων, χωρίς να απαιτείται η ύπαρξη οργανωμένων παρατάξεων. Ωστόσο δεν είναι ένα απλό σύστημα. Τα «κλειδιά» του εξηγεί στην «Κ» η καθηγήτρια στο Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών κ. Κυριακή Σωτηράκογλου, παίρνοντας ως παράδειγμα το ίδρυμά της: Το Γεωπονικό έχει έξι σχολές, επομένως σύμφωνα με τον νέο νόμο θα εκλεγεί ένας υποψήφιος από κάθε σχολή. Οι εκλογείς ψηφίζουν από έναν έως έξι υποψηφίους και τους ταξινομούν κατά σειρά προτίμησης.
Η καταμέτρηση των ψήφων πραγματοποιείται σε αλλεπάλληλους γύρους και σε κάθε γύρο εκλέγεται κατ’ αρχάς ο υποψήφιος που επιτυγχάνει το εκλογικό μέτρο (ορίζεται ως το άθροισμα της μονάδας με το πηλίκο της διαίρεσης του αριθμού των έγκυρων ψηφοδελτίων διά του αριθμού των εκλόγιμων θέσεων συν ένα, δηλαδή εν προκειμένω 6+1=7) ή αποκλείεται ο υποψήφιος με τις λιγότερες ψήφους. Στην περίπτωση εκλογής ενός υποψηφίου, μόνο το περίσσευμα των ψήφων του σε σχέση με το εκλογικό μέτρο μεταφέρεται στην επόμενη προτίμηση κάθε ψηφοφόρου του, ενώ στην περίπτωση απόρριψης ενός υποψηφίου όλες οι ψήφοι του μεταφέρονται στην επόμενη προτίμηση κάθε ψηφοφόρου του. Επομένως εάν η 1η προτίμηση ενός εκλογέα δεν καταφέρει να εκλεγεί, η ψήφος του μεταφέρεται στη 2η προτίμηση κ.ο.κ. Επιπλέον, κάθε φορά ο αλγόριθμος λαμβάνει υπόψη ότι για την περίπτωση, π.χ., του Γεωπονικού των έξι σχολών, μόνο ένας υποψήφιος από κάθε σχολή μπορεί να εκλεγεί. Οι υπόλοιποι αποκλείονται, έστω κι αν έχουν λάβει περισσότερες ψήφους από κάποιον υποψήφιο άλλης σχολής. Παρότι το εκλογικό σύστημα της ταξινομικής ψήφου θεωρείται ως το πλέον αναλογικό, με τον παραπάνω περιορισμό η διαδικασία παύει να είναι αναλογική. Βέβαια η θέσπιση του περιορισμού θεωρείται εύλογη, γιατί έτσι αποφεύγεται η υπερεκπροσώπηση των μεγάλων σχολών και δίνεται βήμα και εκπροσώπηση και στις μικρότερες σχολές.
Πηγή: Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ– Α. Λακασάς
