Ασφυκτιούν από το απαιτητικό πρόγραμμα προετοιμασίας για τις Πανελλαδικές Εξετάσεις, επιζητούν περισσότερες ευκαιρίες για συζήτηση με τους καθηγητές τους και προβληματίζονται για την έλλειψη επαγγελματικών προοπτικών στην πατρίδα τους. Αυτά είναι μόνο μερικά από τα εντυπωσιακά ευρήματα της μελέτης που διεξήγαγε το Εθνικό Κέντρο Κοινωνικών Ερευνών (ΕΚΚΕ) για λογαριασμό της Γενικής Γραμματείας Επαγγελματικής Εκπαίδευσης, Διά Βίου Μάθησης και Νεολαίας του υπουργείου Παιδείας. «Η έρευνά μας εστιάζει στις δημοκρατικές αντιλήψεις των μαθητών της Β΄ και Γ΄ Λυκείου των ΓΕΛ και ΕΠΑΛ όλης της χώρας, καθώς πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού έτους νεολαίας 2022 που αφορούσε τους νέους και τη δημοκρατία», εξηγεί στην «Κ» η κ. Κατερίνα Ηλιού, κύρια ερευνήτρια στο ΕΚΚΕ και επιστημονικά υπεύθυνη του έργου, που ξεκίνησε το 2022 και ολοκληρώθηκε το 2023. Τα ερωτηματολόγια συμπλήρωσαν ψηφιακά 4.818 μαθητές από 122 σχολικές μονάδες όλης της χώρας.
Οι συμμετέχοντες έφηβοι υποστηρίζουν σθεναρά τη συνεργασία στη λήψη αποφάσεων στο σχολείο. Πάνω από 8 στους 10 (85,9%) απαντούν ότι η συνεργασία μεταξύ των μαθητών μπορεί να είναι αποτελεσματική. Πώς αντιδρούν, όμως, όταν διαφωνούν με κάποια απόφαση του σχολείου; Η πλειοψηφία πιστεύει στη χρησιμότητα των μαθητικών συμβουλίων και τη δυνατότητά τους να λειτουργούν ως διαμεσολαβητές. Τα αγόρια υποστηρίζουν λιγότερο τη διαπραγμάτευση σε σχέση με τα κορίτσια. «Προκαλεί αίσθηση ότι η κατάληψη μοιάζει να “χάνει” έδαφος μεταξύ των μαθητών της Β΄ και της Γ΄ Λυκείου, οι οποίοι δεν την υποστηρίζουν όσο θα περιμέναμε», επισημαίνει η κ. Ηλιού. Σε περίπτωση διαφωνίας, λοιπόν, μόλις το 16,2% προτείνει κατάληψη – με τους μαθητές ΕΠΑΛ και τα αγόρια να την υποστηρίζουν περισσότερο. «Η γενική τάση των απαντήσεων των μαθητών μας δείχνει ότι ενδεχομένως η στοχοπροσήλωση στις Πανελλαδικές ωθεί τους υποψηφίους στο να μη θέλουν να εμπλακούν σε μια κατάληψη», σημειώνει η κ. Μανίνα Κακεπάκη, κύρια ερευνήτρια στο ΕΚΚΕ και επιστημονικά συνυπεύθυνη στην έρευνα.
Η πλειοψηφία αποδίδει στους φερέλπιδες εκπροσώπους του σχολείου ωφελιμιστικά κίνητρα, όπως ότι θέλουν να γίνουν γνωστοί και έτσι να ωφεληθούν (34%), ότι τους αρέσει να έχουν δύναμη και εξουσία (25,3%). Στην κάλπη, ωστόσο, κερδίζουν όσοι εμφανίζουν ένα διαφορετικό προφίλ. Πάνω από 1 στους 2 αναφέρουν ότι επιλέγουν για εκπροσώπους όσους νοιάζονται για το καλό του σχολείου (61,1%). Οι μαθήτριες παρουσιάζονται περισσότερο ιδεαλίστριες, οι συμμαθητές τους, αντίθετα, στηρίζουν φίλους, άτομα με ηγετική φυσιογνωμία, όσους είναι υπέρ των καταλήψεων κ.ά. Αυτό που προβληματίζει είναι η αποκάλυψη της έμφυλης διάστασης στην ψήφο για τα μαθητικά συμβούλια, καθώς τα αγόρια εμφανίζονται να έχουν περισσότερες πιθανότητες να αναδειχθούν στα 15μελή. Εξι στους 10 απαντούν ότι υπάρχει ισότητα ευκαιριών, αλλά 3 στους 10 δηλώνουν ότι τα αγόρια έχουν περισσότερες ευκαιρίες να αναδειχθούν στις πρώτες θέσεις – με τα κορίτσια να επισημαίνουν την ανισότητα κατά 34,6%.
Προτεραιότητες
Οι σχολικές εκδρομές (69,6%) και τα πάρτι (55,8%) φαίνεται να αποτελούν βασική προτεραιότητα των συμβουλίων. Σε μικρότερο βαθμό αναδεικνύεται ο κινηματικός ρόλος τους. «Οι εκδρομές παίζουν αναμφισβήτητα καθοριστικό ρόλο στην κοινωνικοποίηση των εφήβων», υπενθυμίζει η κ. Κακεπάκη, «ωστόσο η εν λόγω προτεραιοποίηση δεν συνδέεται μόνο με την ψυχολογία των μαθητών αλλά και με τις αρμοδιότητες που έχουν τα μαθητικά συμβούλια βάσει νομοθεσίας». Οι μαθητές διαμηνύουν ότι επιθυμούν τα μαθητικά τους συμβούλια να ασχολούνται με περισσότερα θέματα: τη βελτίωση του τρόπου διδασκαλίας (37,5%), την καθαριότητα και αισθητική του σχολείου (31,1%), την αντιμετώπιση περιστατικών σχολικού εκφοβισμού (30,8%) και ρατσιστικών συμπεριφορών (29,3%), τη βοήθεια σε μαθητές που έχουν ανάγκη (28,7%) κ.ά. Οι έφηβοι αποτιμούν θετικά τη λειτουργία των μαθητικών συμβουλίων, δηλώνουν, όμως, εμμέσως πλην σαφώς ότι επιθυμούν επικαιροποίηση του θεσμού και διεύρυνση των αρμοδιοτήτων τους.
Περισσότερο ελεύθερο χρόνο και περισσότερο χώρο έκφρασης εντός του σχολείου λένε ότι χρειάζονται οι μαθητές. Οι συμμετέχοντες δηλώνουν ότι η καθημερινότητα του σχολείου είναι δομημένη γύρω από την προετοιμασία των Πανελλαδικών, κάτι που τους πνίγει. Σχεδόν επτά στους δέκα (67,1%) υποστηρίζουν ότι οι μαθητές αδιαφορούν για τα μαθήματα εκτός Πανελλαδικών. Η πλειοψηφία νιώθει ότι ανήκει στο σχολικό περιβάλλον, όμως το 49,7% δηλώνει απερίφραστα ότι δεν του αρέσει η κατάσταση των κτιρίων και των τάξεων, με τους μαθητές στις αγροτικές περιοχές να το… βροντοφωνάζουν. «Εκφράζουν, επίσης, ένα ακόμη παράπονο λέγοντας ότι θα επιθυμούσαν οι καθηγητές τους να φέρνουν προς συζήτηση στην τάξη θέματα πολιτικά, κοινωνικά και επικαιρότητας», τονίζει η κ. Ηλιού. Συνδυάζοντας τη δηλωμένη επιθυμία τους για ανανέωση των μεθόδων διδασκαλίας είναι εύλογο να συμπεράνουμε ότι οι μαθητές λυκείου στέλνουν ένα μήνυμα και προς τους καθηγητές τους. Οι έφηβοι απαντούν, άλλωστε, ότι συζητούν συχνά εκτός σχολικού πλαισίου για την αποτελεσματικότητα των εμβολίων κατά της COVID-19 (87,5%), για το ότι πολλοί νέοι δεν βρίσκουν δουλειά στην Ελλάδα και φεύγουν στο εξωτερικό (87%), για την επίθεση της Ρωσίας στην Ουκρανία (83,8%). Τα κορίτσια φέρονται να συζήτησαν περισσότερο για το κίνημα #MeToo καθώς και για τη μετανάστευση των νέων.
Η πλειοψηφία των μαθητών δηλώνει ότι δεν λαμβάνει μέρος σε κινητοποιήσεις εκτός του σχολικού περιβάλλοντος. Το 37,3% συμμετείχε σε μια εθελοντική δράση έναντι 24,2% που έδωσε το «παρών» σε διαδήλωση, ενώ άλλοι έχουν κάνει κάποιο σχόλιο στα social media για πολιτικό ή κοινωνικό θέμα (23,4%) ή έχουν ποστάρει μουσικό κομμάτι με πολιτικό ή κοινωνικό περιεχόμενο (19,5%). «Περιμέναμε υψηλότερα ποσοστά στη διαδικτυακή δραστηριότητα, φαίνεται όμως ότι στην εφηβεία δεν έχουν ακόμη τόση αυτοπεποίθηση για να τοποθετούνται δημόσια, κάτι που γίνεται συχνότερα όταν ενηλικιώνονται», λέει η κ. Ηλιού. Αξιολογώντας την ποιότητα ζωής τους, οι έφηβοι και προπαντός τα πιο επιμελή κορίτσια διαμηνύουν ότι δεν έχουν αρκετό ελεύθερο χρόνο. Εκφράζουν, ακόμη, τη δυσαρέσκειά τους για το περιβάλλον της γειτονιάς τους. «Συνδυάζοντας τις απαντήσεις τους για τις μελλοντικές προοπτικές με τη συχνότητα με την οποία συζητούν για τη μετανάστευση των νέων, συμπεραίνουμε ότι τους απασχολεί έντονα η ύπαρξη ή μη επαγγελματικών ευκαιριών στην Ελλάδα», υπογραμμίζει η κ. Ηλιού.
Για την πολιτική
«Ακολουθώντας τις επικρατούσες τάσεις των τελευταίων 30 ετών, οι συμμετέχοντες στην έρευνα στο μεγαλύτερο ποσοστό τους δηλώνουν ότι δεν ενδιαφέρονται για την πολιτική, με εξαίρεση όσους από μικροί εμπλέκονται στα μαθητικά συμβούλια», λέει στην «Κ» η κ. Κακεπάκη. Οι μαθητές είναι μάλλον αμφίθυμοι ως προς τη δυνατότητα ψήφου στα 17 έτη. Μόνο οι μισοί τοποθετούνται θετικά (56,3%), ενώ οι υπόλοιποι μισοί τοποθετούνται αρνητικά (23,6%) ή αποφεύγουν να τοποθετηθούν (20,1%). «Ομολογώ ότι αναμέναμε μεγαλύτερο ενθουσιασμό για την ψήφο στα 17», συμπληρώνει η κ. Ηλιού. «Βασιζόμενη στα ευρήματα της έρευνας, όμως, εκτιμώ ότι η γενιά Ζ είναι μια υγιής γενιά με λογικούς προβληματισμούς και άγχη, χωρίς θυμό ή τάση παραίτησης», σχολιάζει η ίδια, «ζητούν αλλαγές στο θεσμικό πλαίσιο και ζωτικό χωροχρόνο, ώστε να πάρουν μια ανάσα».
Πηγή: Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ
